Środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, amortyzacja
2017-03-28
Co to są środki trwałe?
Zgodnie z przepisami ustawy o PIT, środkami trwałymi mogą być:
- budowle,
- budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia, środki transportu oraz inne przedmioty,
które spełniają następujące warunki:
- są własnością lub współwłasnością podatnika,
- są nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,
- są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- przewidywany okres ich używania powinien być dłuższym niż rok,
- wartość składnika majątku przekracza 3 500 zł.
- muszą być wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania innemu podmiotowi na podstawie umowy najmu lub dzierżawy.
Jeżeli spełnione są wymienione warunki, podatnik ma obowiązek ten składnik majątku ująć w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Musi prowadzić ewidencję środków trwałych.
Co to jest Ewidencja Środków Trwałych?
Dokument, który powinien zawierać w szczególności następujące dane:
- Imię i nazwisko
- Adres oraz NIP podatnika
- Podanie roku, za który jest prowadzona ewidencja
- Liczba porządkowa oraz Data nabycia
- Data przyjęcia do używania
- Określenie dokumentu, na podstawie którego można stwierdzić nabycie
- Określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej
- Symbol KŚT (Klasyfikacja Środków Trwałych)
- Wartość początkowa
- Stawka amortyzacyjna
- Wartość ulepszenia
- Zaktualizowana wartość początkowa
- Kwoty odpisów amortyzacyjnych za dany rok podatkowy oraz narastająco za okres dokonywania tych odpisów
- Data likwidacji środka trwałego
- Przyczyna likwidacji środka trwałego
Co stanowi wartości niematerialne i prawne?
w myśl art. 22b ust. 1 ustawy o PIT są nabyte i nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania:
- spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego,
- spółdzielcze prawa do lokalu użytkowego,
- prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,
- licencje,
- prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych,
Zakup środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej nie jest księgowany bezpośrednio w koszty firmy, ale jest amortyzowany.
Co to jest amortyzacja?
Oznacza, że rozliczanie wydatków na zakup środka trwałego rozłożone jest w czasie.
Wyjątkiem jest amortyzacja jednorazowa:
- środków trwałych o wartości nieprzekraczającej 3.500 zł
- środków trwałych do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50.000 euro (w 2016 roku wynosiła 212 tys. zł) w ramach pomocy de minimis u podatników, którzy:
* w danym w roku podatkowym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej lub
* są małymi podatnikami.
Limit dotyczy łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych w danym roku podatkowym.
Jednorazowej amortyzacji w ramach pomocy de minimis podlegają środki trwałe zaliczane do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych.
Co to jest ulga de minimis dla firm przy amortyzacji jednorazowej?
Podatnik samodzielnie podejmuje decyzję o tym, czy skorzysta z tego rodzaju amortyzacji. Dokonując amortyzacji jednorazowej przedsiębiorca powinien uzyskać zaświadczenie o skorzystaniu z tej formy pomocy de minimis. W tym celu należy złożyć wniosek do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wydanie takiego zaświadczenia oraz złożyć:
- dokument potwierdzający zakup środka trwałego wraz z dowodem zapłaty,
- ewidencję środków trwałych,
- dowód dokonania odpisów amortyzacyjnych (np.: kopia KPiR),
- oświadczenie o metodzie amortyzacji, jaka byłaby przyjęta dla środka trwałego, gdyby nie zastosowano jednorazowej amortyzacji,
- kopie zaświadczeń albo oświadczenie o uzyskanej pomocy de minimis w okresie bieżącego roku oraz dwóch poprzedzających go lat albo w przypadku, gdy podatnik wcześniej nie korzystał z takiej formy pomocy - oświadczenie o nieotrzymaniu pomocy de minimis w tym okresie,
- informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis dotyczące wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy de minimis.
Jak wycenić wartość środka trwałego do amortyzacji?
Przyjęty do używania środek trwały należy wycenić, tj. ustalić jego wartość początkową stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych. Zdecydowana większość środków trwałych jest wyceniana w myśl prawa bilansowego i podatkowego stanowiącego, że wartość początkowa środków trwałych jest ustalana w:
- cenie nabycia - dla środków trwałych zakupionych w kraju i za granicą,
- koszcie wytworzenia - dla wytworzonych we własnym zakresie,
- wartości rynkowej - dla darowizny, chyba że z umowy wynika cena niższa niż wartość rynkowa,
Raz ustalona wartość początkowa może być zmieniona tylko na skutek ulepszenia
środka trwałego.
Podatnik powinien ją powiększyć o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, np. koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji. W przypadku importu cena nabycia obejmuje także cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.
Kiedy można amortyzować środek trwały?
Amortyzację należy rozpocząć od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek został wprowadzony do ewidencji
środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a zakończyć w momencie zrównania wartości dokonanych odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową tego środka. Można opisać to na przykładzie:
Firma w czerwcu 2016 roku przyjęła do użytkowania samochód osobowy o wartości 30 000 zł. Przedsiębiorca pierwszego odpisu amortyzacyjnego dokonał w lipcu 2016 roku w wysokości 500 zł, czyli wartość obliczona w taki sposób (30 000 x 20%) / 12 m-cy. Jeśli firma nie sprzeda wcześniej tego auta, to w czerwcu 2021 roku dokona ostatniego odpisu amortyzacji. Wtedy łączna wartość amortyzacji za 5 lat osiągnie 30 000 zł.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy składnik majątku ulegnie likwidacji, zbyciu lub stwierdzi się jego niedobór. Wówczas ostatniego odpisu należy dokonać w miesiącu wystąpienia jednego z powyższych zdarzeń.
Jakie mamy rodzaje amortyzacji środków trwałych?
- liniowa,
- degresywna,
- naturalna
- Amortyzacja metodą liniową jest najpopularniejszą i uznawaną za najprostszą metodę amortyzacji środków trwałych. Podatnik zakłada, że zużywanie się środka trwałego będzie równomierne przez cały okres jego użytkowania. Odpisy ustala się więc zgodnie ze stawką, która nie powinna się zmienić przez cały czas amortyzacji.
- Amortyzacja degresywna oznacza, że wartość amortyzacji zmienia się, ponieważ wydajność środka trwałego spada wraz z czasem jego użytkowania. Aby skorzystać z tej metody amortyzacji, środki trwałe podatnika muszą być maszynami lub urządzeniami zaliczającymi się do grup: 3-6 i 8 KŚT. Metoda degresywna dotyczy także wszystkich środków transportu, oprócz samochodów osobowych.
- Metoda naturalna amortyzacji - rzadko stosowana. Odzwierciedla naturalne i fizyczne zużycie danego środka trwałego. Zakłada, że zużycie obiektu jest jednakowe na każdą jednostkę pracy (np. sztukę, kilogram, godzinę itp.), a więc kwota amortyzacji jest uzależniona od ilości pracy wykonanej w danym okresie czasu.
Jak ustala się odpisy amortyzacyjne?
Wszystkie kwoty stawek są zawarte w załączniku nr 1 ustawy PIT oraz CIT. Te znowu ustalane są w oparciu o Klasyfikację środków trwałych (KŚT)
Co to jest Klasyfikacja środków trwałych (KŚT)?
Jest usystematyzowanym zbiorem obiektów majątku trwałego służącym m.in. do celów ewidencyjnych, ustalaniu stawek odpisów amortyzacyjnych oraz badań statystycznych. Wyróżniamy dziesięć jednocyfrowych grup klasyfikacji środków trwałych:
- 0- grunty;
- 1- budynki i lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz spółdzielcze prawo własnościowe do lokalu mieszkalnego;
- 2- obiekty inżynierii lądowej i wodnej;
- 3- kotły i maszyny energetyczne;
- 4- maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania;
- 5- maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne;
- 6- urządzenia techniczne;
- 7- środki transportu;
- 8- narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej niesklasyfikowane;
- 9- inwentarz żywy.
Wyżej wymienione grupy środków trwałych dzielą się na drugim szczeblu podziału na podgrupy oznaczone symbolami dwucyfrowymi. Wprowadzono również trzeci szczebel podziału, który jest oznaczony symbolami trzycyfrowymi np. dla samochodów ciężarowych symbol KŚT to 742.
Klasyfikacja KŚT-2016 wchodzi w życie od 01.01.2017. Jednak dotychczasową klasyfikację, KŚT 2010, nadal należy stosować do końca 2017 r. w sprawach podatkowych, dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych (amortyzacja), w sprawozdaniach i do celów statystycznych. Nastąpi wiele drobnych zmian np. komputer klasyfikuje się jako KŚT 491, natomiast po zmianie będzie KŚT 487.
Aktualne stawki amortyzacji można sprawdzić w linku: http://www.wskazniki.gofin.pl/8,210,1,roczne-stawki-amortyzacyjne.html
- auta osobowe mają symbol KŚT 741, więc dla nich stawka amortyzacji wynosi 20% na rok.
Kiedy odpis amortyzacyjny nie jest kosztem?
- Jeśli auto osobowe jest droższe niż obowiązujący limit 20.000 EURO, przeliczone na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania. Czyli gdy podatnik zakupił auto za 90000 zł, a wartość 20000 euro w przeliczeniu na złotówki wynosi 86152 zł (po kursie 4,3076), to kosztem nie będzie nadwyżka 3848 zł. Amortyzację 20% rocznie należy wyliczyć od kwoty 86152 zł.
- Jeśli zakup środka trwałego sfinansowano w całości z dotacji
- Jeśli środek trwały był oddany do nieodpłatnego używania, to za te miesiące nie należy odpis amortyzacyjny